Dua Saatleri

"O bir anlamda Novalis'ten bu yana en dindar şairdi, ama onun bir dini olduğuna emin değilim."

Robert Musil

"Keşke Almanca bilseydim." dedirtmeyen bir çeviri ile Prag’lı Rilke'nin başlıksız, birbiri peşi sıra gelen, hem bağımsız hem de bütüne sıkı sıkıya bağlı mısralarını okumak iyi geliyor insana. Tanrı'yla kah kavga eden kah ona yalvaran genç Rilke'nin Tanrısı da, kitabı okumama neden olan bir diğer etken. Dua Saatleri'nin satır aralarında Kilisenin inşa ettiği Tanrı'ya isyan ile  itaat  arasında bir bocalama durumu kendini gösteriyor. O'nu böyle sevmekte zorlanan, ne O’nunla ne de O’nsuz yapamayan Rilke, Kitabının birinci bölümü olan Rahip Hayatına Dairde Tanrıyla arasına örülmüş duvarları yıkmak istiyor.

Sen, komşu Tanrı, eğer senin bazen

Uzun gecelerden birinde, çalarsam kapını,

pek duymadığım içindir, nefes verip aldığını

ve bilirim: Yalnızsın o koskoca mekanda.

Olursa bir şeye ihtiyacın, yok ki kimse yanında,

Aranan ellerine bir bardak su sunacak:

Dinliyorum hep. Bir işaret ver bana.

Çok yakındayım sana.

Yalnızca incecik bir duvar var aramızda,

Nasılsa, çünkü çok mümkündür:

Ya sen bağırırsın ya da ben-

Yıkılıverir duvar

Hiç gürültü etmeden.

Oluşmuştur o senin resimlerinden.

Resimlerin, isimler gibi kapatır seni.

Ve parlayınca içimdeki ışık iyiden,

Tanır seni derin benliğim yeniden,

saçılıp dökülür, yaldız olur çerçevelerinde.

Ve duyularım, o çarçabuk yorulan,

kalır yersiz yurtsuz senden ayrılır.

Başlı başına bir arayış, Tanrı'yı anlamaya çalışma, onu olduğundan başka bir Tanrı'ya evrilmesi için ikna etme seansları… Kendi yazdığı yazgıdan dolayı insanları cezalandıran Tanrı'yı onaylamakta güçlük çekiyor, soruyor, mırıldanıyor huzursuz Rilke.

(…)

Bugün hızla yürür üstüne bir dünya tarihi

Acımasız bir mahkemenin önünde

Ve alnı düşer önceden alınmış kararın içine.

(…)

Kitabın ikinci bölümü olan Hacılığa Dairde, Tanrı’yı arayışı olgunlaşıyor.

Seni arayan herkes, arar yanlış yerde.

Seni bulanlar ise, seni bağlar

Bir davranışa ya da resme.

Bense kavramak istiyorum seni

Toprağın kavradığı gibi;

Ben olgunlaşırsam

Olgunlaşır

Senin dünyan.

(…)

Kilisenin, Tanrının üzerine örttüğü ve ona Kilisenin imajını giydirdiği örtüyü kaldırmaktan çekinmiyor Rilke. Haddi aşma pahasına yapıyor bunu. Zaman zaman, acaba hiç Kuran’la karşılaştı mı diye sorarak, onun Tanrısıyla Kuran’daki Allah’ın aynı olmadığını düşünerek okuduğum kitabın son bölümü, Yoksulluk ve Ölüme Dairdir. En etkileyici bölümler hep sona mı saklanır?

Fakirlerin evi bir çocuğun eline benzer.

Almaz o, büyüklerin istediklerini;

Alır süslü kıskaçları olan bir böceği,

Derenin şekil verdiği yuvarlak bir taşı,

Akan ince kumu ve ses çıkaran deniz kabuklarını:

Eller bir tartı aleti gibi durur havada

Ve gösterir en küçük bir alımı

Uzun iniş çıkışlarla her iki kefesi.

Daha önce Rilke okumadıysanız, okuma eylemine harcanacak tüm enerjiye ve çabaya değeceğini söylemeliyim, vesselam.

Rainer Maria Rilke

Yapı Kredi Yayınları

Kazım Taşkent Klasik Yapıtlar Serisi

Çeviren: Yüksel Özoğuz